Coraz więcej przypadków raka jelita grubego. Winny konkretny produkt

Groźny wzrost zachorowań na raka jelita grubego w Polsce i na świecie

Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych i najbardziej śmiertelnych nowotworów na świecie, który w ostatnich latach odnotowuje dynamiczny wzrost liczby zachorowań. W samej tylko Polsce w 2022 roku rozpoznano około 18,8 tys. nowych przypadków, a prawie 12 tys. osób zmarło z powodu tej choroby. Na świecie wynik ten jest jeszcze bardziej zatrważający – w ciągu roku diagnozowanych jest blisko 2 miliony nowych przypadków, a rak ten stanowi drugą najczęstszą przyczynę zgonów nowotworowych, pochłaniając ponad 900 000 ludzkich istnień rocznie.

Jakie produkty spożywcze zwiększają ryzyko raka jelita grubego?

Eksperci zwracają szczególną uwagę na negatywny wpływ diety, w której przeważają dwa rodzaje mięsa: mięso przetworzone oraz czerwone. Mięso przetworzone, takie jak kiełbasy, wędliny czy pasztety, poddane jest działaniu wysokich temperatur, soleniu, peklowaniu, marynowaniu lub fermentacji, co sprawia, że może stać się bardzo szkodliwe dla jelit.

Nie mniej niebezpieczne jest regularne spożywanie mięsa czerwonego, na przykład w formie steków, żeberek czy karkówki. Nawet niewielkie ilości tych produktów, spożywane każdego dnia, znacznie podnoszą ryzyko rozwoju raka jelita grubego – codzienne 50 gramów mięsa przetworzonego zwiększa je o około 18%, natomiast każde dodatkowe 100 gramów czerwonego mięsa podnosi to ryzyko o 17%.

IARC w 2015 roku zaklasyfikowała mięso przetworzone jako rakotwórcze dla człowieka (grupa 1), a mięso czerwone jako prawdopodobnie rakotwórcze (grupa 2A).

Biologiczne mechanizmy ryzyka – nie tylko liczby

Wzrost ryzyka zachorowania ma solidne podstawy biologiczne. Podczas obróbki termicznej mięsa w wysokich temperaturach powstają szkodliwe związki chemiczne, takie jak policykliczne węglowodory aromatyczne (PAH) oraz heterocykliczne aminy (HCA), które sprzyjają powstawaniu nowotworów. Silne przypalenie mięsa powoduje powstawanie jeszcze większych ilości tych szkodliwych substancji.

Co ważne, nie tylko jelito grube jest narażone – powiązania między spożywaniem czerwonego mięsa a rozwojem raka zaobserwowano także w przypadku trzustki, żołądka i gruczołu krokowego. Z tego względu odpowiednia modyfikacja diety może mieć wpływ na zmniejszenie ryzyka wielu nowotworów jednocześnie.

Zaleca się, by czerwone i przetworzone mięso traktować raczej jako dodatek do posiłku, a w codziennym jadłospisie stawiać na roślinne źródła białka oraz unikać przypalania mięsa podczas smażenia lub grillowania.

Najczęstsze objawy raka jelita grubego, na które warto zwrócić uwagę

Choroba często rozwija się bezobjawowo przez wiele lat, dlatego wczesne wykrywanie jest kluczowe. Typowe sygnały, które powinny zaniepokoić, to zmiana rytmu wypróżnień, uczucie niepełnego wypróżnienia oraz krew w stolcu. Jeśli zaobserwujesz u siebie takie symptomy, nie warto zwlekać z wizytą u lekarza. Początkowym krokiem jest konsultacja lekarza rodzinnego, który może zlecić dalsze badania diagnostyczne i skierować do gastroenterologa.

Regularne wykonywanie badań przesiewowych, takich jak kolonoskopia, znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i wyleczenie choroby.

Zdrowa dieta jako kluczowy element profilaktyki

Unikanie nadmiernego spożycia mięsa czerwonego i przetworzonego, a także rezygnacja z ich przypalania, to podstawowe zalecenia dla utrzymania zdrowia jelit i zapobiegania rakowi jelita grubego. Warto wzbogacić dietę o warzywa, owoce oraz roślinne źródła białka, które dostarczą cennych składników odżywczych oraz błonnika – niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego.

Źródła: Ministerstwo Zdrowia, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej